VELENO DE TINTA IMPRESA de Xosé A. Neira Cruz.

 

 

Con este título tan suxerente, unha tinta impresa (a do xornal) que cativa e namora coma un veleno facéndose imprescindible e enchendo as horas vitais de Elvira Morales (a protagonista desta novela), chéganos esta nova publicación de Xosé A, Neira Cruz.

A medio camiño entre a crónica ( que non é porque non relata os feitos cronoloxicamente, de feito conta a historia en flash back ), a novela histórica (un retrato dunha época, dunha sociedade, dunha cidade – A Coruña- a principios do século XX, un mes de 1909), a obra literaria e xornalística (cunha importante aportación de datos – sobre o desenvolvemento da prensa e sobre o proceso de publicación da mesma- moi ben documentados, xa que logo está escrita por un xornalista) navega esta nova publicación do narrador.

Ao longo dun mes, cun tratamento temporal orixinal - comezo no remate da historia ( un capítulo), unha vista atrás (varios capítulos), unha nova incrusión no final (un capítulo) para regresar logo ao pasado (varios capítulos) e definitivamente ao final (un capítulo)- Neira Cruz relátanos a historia de Eva Morales, muller que reivindica o seu dereito a exercer unha profesión que ama, a de xornalista, nun mundo de homes nos comezos do século XX. Un contexto social e histórico moi realista: a oposición feminina dunha sociedade rancia, freando á liberación da muller, as reivindicacións das rapazas novas, estudiadas e feministas de ideoloxía, grandes e sonados personaxes da época compoñen un cadro moi completo de como respiraba e bulía a sociedade coruñesa dos primeiros anos do século XX.

Moi interesante resulta a descrición detallada do funcionamento estrutural e mecánico dun xornal da época, o emprego dos primeiros linotipos, a chegada das noticias á redacción, as probas de edición, a publicación, horas e horas emocionantes para Elvira e a súa compañeira Herminia; o traballo de recollida das novas, as entrevistas ( a quen, o porqué, o como, o cando, o onde... moi na liña das características dos textos xornalísticos) son os fíos que van tecendo a historia da protagonista.

Esta novela que recibiu o premio Ánxel Fole de Narración Curta 2019, é unha clara homenaxe aos homes e mulleres (destacadamente as mulleres) que a principios de século publicaban os xornais con moito esforzo e dedicación, que de certo amaban o seu traballo (o veleno) que pintaron con palabras e tinta o cadro social e a crónica de sucesos dun momento histórico.

 

A obra ten tamén o valor engadido de que polas súas páxinas camiñan personaxes de moita sona no momento como Emilia Pardo Bazán, o Príncipe Alberto de Mónaco, Carolina Otero “ A bela Otero”, Filomena Dato, a familia de Rosalía... que daquela tiñan presenza na crónica social, literaria e cultural da cidade.

(A escritora Marga do Val recolle na súa obra Carolina Otero os amores entre a Bella Otero e Alberto de Mónaco (pax. 107) biografía da artista que sería de moi interesante lectura para contextualizar a de Neira Cruz, ambas en clave feminina). 

 
 

Unha novela moi ao gusto dos amantes da historia dos medios de comunicación en papel, da crónica social e das curiosidades sociais, de lectura rápida e doada que nos traslada a un mundo moi ben retratado.