DE NOVELA XUVENIL, DIVERSIDADE SEXUAL e DIVERSIDADE DE XÉNERO.

No día de onte tiven a grande oportunidade de asistir á Xornada de Formación "A diversidade sexual nas aulas, materia pendente?" enmarcada no Programa do Concello de Pontevedra "Pinto e Maragota" pola diversidade sexual.

Na Xornada, de moito interés para o profesorado polo seu caracter divulgativo, porque se puxo sobre a mesa a necesidade urxente de tratar o tema nos centros e pola tenrura e afectividade que acompañou ás intervencións da rapazada.

 E reflexionando no día de despois quixera deixar neste blog unhas recomendacións de novelas xuvenís que tratan o tema, sexa porque relatan historias baseadas en casos reais ou porque os seus protagonistas pertencen ao colectivo LGTBI.

Na Xornada puidemos escoitar ás escritoras Eva Mejuto, María Reimóndez, Eli Ríos e Iria Misa que nos falaron das súas novelas:

22 segundos de Eva Mejuto preséntanos a historia da TRANSformación dunha nena que xa desde moi nova descobre que a súa identidade de xénero non é a mesma que á que ao seu corpo lle corresponde. Cun ritmo áxil a autora fai que nos sintamos na pel desta nena que empaticemos con ela e aprendamos a importancia que ten o RESPECTO cara aos diversos.

Fóra do normal de María Reimóndez relátanos a historia de André que vive en conflito co seu corpo e coa súa identidade; a historia de catro personaxes diferentes que dalgunha maneira son rexeitados polo resto dos adolescentes e como grazas aos lazos afectivos que os unen poderán SER.

DX de Eli Ríos é unha novela sen xénero, os personaxes protagonistas son eles ou elas según o lector desexe porque realmente para vivir o amor e o sexo non importa o carácter dos xenitais. Unha novela de acción, de fuxida, de ciencia e de tecnoloxía nun marco identitario asexuado no que os lectores escollemos o xénero... aínda que é precisa esa escolla?

Iria Misa falounos de Mamá, quero ser Ziggy Stardust, a historia de Aine que con nove anos visita unha exposición e descobre que quere ser como ese personaxe musical que non é home nen muller, .

Nesa mesa de escritoras citouse tamén a xa unha obra clásica da literatura galega A semellanza de Maria Xosé Queizán, unha novela de 1988, pioneira no tema, nas palabras da autora "unha novela de identidade e busca da felicidade", que nos relata a historia de Juanjo que xa no primeiro capítulo da novela tas embadurnarse os labios coa barra de carmín da nai asegura:"Eu quería ser como mamá, tan guapo como mamá..." Non podemos esquecer que a obra de María Xosé Queizán sempre visibilizou ás persoas diversas no su xénero e nas súas prácticas sexuais, da mesma autora podemos achegar tamén Ten o seu punto a fresca rosa.

Sangue 12 de Cris Pavón onde a protagonista vampira é unha lesbiana, toda unha novidade no longo número de novelas de vampiros e certamente unha narración moi asisada, cunha inmellorable posta en escea da trama e cunha ambientación literaria marabillosa que nos achegará a Diodaty onde nos encontraremos con Lord Byron, Polidori e con Perci e Mary Shelley. O amor adolescente, lésbico e vampírico envólvennos nunha historia fermosa e delicadamente tratada que nos conquista desde o inicio.

Queremos destacar nesta selección a novela Testigos de la verdad do noso escritor máis novo en idade, Aarón Fontán; na súa novela, o heroe  protagonista é gay e tras un infeliz encontro amoroso no que é moi maltratado afectivamente pola súa condición homosexual finalmente consigue ser correspondido. As esceas amorosas están narradas con moita tenrura e sentimento polo que é unha novela que chegará a conmovernos fondamente.

Na súa intervención R. Lucas Platero (pedagogo e activista LGTBI) recomendou tamén na súa presentación algunhas lecturas para afondar no tema como: Llámame Paula, Tránsito, Soy Jazz entre outras.

E para rematar, que non pechar, estas recomendacións que citar un conto que coñecín a través de Juan Mata no seu facebook, trátase de Con tango son tres ( en galego)  que narra a historia real de dous pingüinos machos pais dunha cría femia do zoo de Central Park de Nova York, álbum censurado nas bibliotecas de Estados Unidos polo tema (sempre referenciando a Juan Mata). 

https://issuu.com/kalandraka.com/docs/tango-c/6

É un pracer que as miñas amigas e compañeiras colaboren para completar esta oferta lectora, así Marga Romero lémbrame Benquerida catástrofe de Teresa Moure sobre a reconstrución da identidade sexual.  

Paz Fernández Pereiro recoméndanos Todo isto che darei de Dolores Redondo onde atopamos nunha trama de intriga a un personaxe que vive en conflito coa súa identidade sexual; otras recomendacións súas son Normal, diferente de Kristina Dunker que afonda nunha relación entre Jam e Vera e no mundo das emocións e dos prexuízos e Do outro lado do espello de Jordi Sierra i Fabra que afonda no conflito do descubrimento da identidade sexual na adolescencia. 

O rapaz que nunca existiu de Sjon é unha obra moi crúa na que o protagonista ten que exercer a prostitución para sobrevivir ( podedes atopalo na nosa biblioteca).

Titiritesa, Un segredo no bosque e Montruo rosa son álbumes infantís aos que sempre podemos achegarnos con ollos adolescentes e mesmo adultos.

Paz fai referencia á seleccións de títulos do Salón do Libro:

http://www.pazodacultura.org/es-ES/salon-do-libro/2017/centros.aspx?fbclid=IwAR1tUxzBsiYF9Ku2_MF1oUd5Yo5AB28xZgDQBArKHPNsVBqJoo6OuzNuyjk

  e da Asesoría de Bibliotecas Escolares que podemos consultar:

https://www.pinterest.es/bescolaresgal/por-unha-biblioteca-inclusiva/?fbclid=IwAR0V8wZmQiZ1JjtvS_r6XsYVMwbUv6CjuAmQXeaNOUfATDtc7g6tyXHmmW4 

Jules Puerto recoméndanos en inglés Carry on de Rainbow Rowell ( Carry On is a ghost story, a love story, and a mystery. It has just as much kissing and talking as you'd expect from a Rainbow Rowell novel — but far, far more monsters) e Aristóteles y Dante descubren los secretos del universo de Benjamin Alire Sanz, a historia de amizade entre dous mozos na fronteira entre EEUU e México.


Eva Mejuto lémbranos o álbum ilustrado Piratas no recreo de Luz Beloso e Miguel Ángel Alonso Diz que aborda o tema da realidade trans.

En castelán temos tamén La carta de Ivy Aberdeen al mundo de Asheley Herring Blake, recomendado por Patricia de Lila de Lilith,  que según a a editorial "aborda a sexualidade desde una perspectiva realista e conmovedora".

Transbird de Rita Bailón Gijón e Nacho Donoso Bailón, tamén en castelán,  é a fermosa historia dun paxariño  que quedou illado e triste porque non podía voar; a busca da identidade propia. Podesdes atopalo na nosa biblioteca.

O BESTIARIO CIENTÍFICO DE ANXOS NOGUEIROSA de Antonio M. Fraga e Ilustracións de Victor Rivas.

Cando as miñas queridas Raíñas Magas puxeron este libro nas miñas mans, aínda faltaban un par de días para a noite de Reis, mais nos sei se foi polo atractivo do título (bestiario científico e de Anxos!) ou pola súa fermosa e suxerente portada (a figura co libro na man e o candil na outra que aporta á luz a uns tons de escuridade) foi pois que, non fun quen de resistirme e comecei xa a lectura que veño de rematar.  

 (Presentación do libro en Culturgal).

Desde o inicio conquistoume a ambientación (no 1933 todo está para mudar menos o mundo rural) a vestimenta, a descricións da casa do médico, os traballos do campo descritos pola voz narradora en primeira persoa, a de Susiño o protagonista desta apaixonante historia (ese  Suso que con trece anos traballa a reo antes de ir á escola, quizais unha lembranza de Balbino, o noso neno labrego). 

A doenza de Suso será o desencadeante da grande aventura que vai vivir, marchar da aldea a pasar o verán nun sanatorio a carón do mar; esta estancia vai reunilo con Tila, a outra protagonista, a que lle vai descubrir o bestiario (un caderno no que os naturalistas científicos tomaban nota das súas descubertas das criaturas marabillosas que habitan o mundo, según definición da propia novela).

A partir deste momento o mundo da realidade (as vivencias dos rapaces e rapazas na colonia-sanatorio de verán) e o do marabilloso (a procura dos e das personaxes marabillosas do bestiario por Anxos Nogueirosa) van ir da man en toda a novela, entrelazándose nunha estrutura moi ben urdida. A maiores a tipografía dos capítulos ( 14 reais, 5 marabillosos, estes últimos acompañados das suxerentes ilustracións de Rivas, e 1 mixto) é diferente na realidade e no libro científico polo que o lector sempre sabe por que mundo camiña.

O tema conmove e interesa desde o primeiro ao último e inesperado capítulo e  a alternancia realidade-marabilloso axudada do método científico, dálle verosimilitude a unha historia que só na apariencia é fantástica.

A linguaxe é moi adecuada por clara e precisa, cunhas pinceladas líricas de cando en vez que axudan a crear o cadro da historia.

Os seres marabillosos protagonistas no caderno científico seguen a mellor tradición dese bestiario fantástico creado no seu momento por Cunqueiro, a mistura de trazos humanos e animais, presente xa na mitoloxía clásica.

A estrutura narrativa é coherente e a expectativa que se crea nos tres primeiros capítulos introdutorios non nos decepciona, imprime tensión ao relato que invita a non cesar a lectura ata o desenlace no capítulo final.

A época está moi ben ambientada e o autor aporta datos que axudan a encadrala nesa Galicia da preguerra onde a enfermidade e a fame facían moito dano á rapazada.

As ilustracións integran harmonicamente o texto coa imaxe, aportándolle ao lector unha pintura nítida que previamente foi deseñada na súa imaxinación polas palabras do autor.

O bestario científico de Anxos Nogueirosa é pois un libro moi especial, que nos conquista pola historia fermosamente tecida por Antonio M. Fraga, que nos leva do mundo real ao sempre impactante mundo do marabilloso, ás aventuras de Suso e Tila que nos crean espectación e desfrute, do texto e da imaxe.

(Presentación do libro en Culturgal).