"Xan do Arrabaldo" Fontoira Surís relata en clave de ficción a historia de A Moureira, o arrabaldo da vila de Pontevedra.

Adicado ás mulleres bravas do Barrio de San Roque: Marujita Lacana, Carmela a Pilota e Pilarín a dos Periódicos. Pola súa memoria e a xenerosidade de transmitilo á nova rapazada que estuda no barrio.


Coma acontece coa historia de todas as vilas, os arrabaldos son os grandes esquecidos das mesmas salvo ser o motor económico e social da súa evolución. Coa novela "Xan do Arrabaldo" Fontoira Surís achéganos en clave de ficción narrativa a historia da vila de Pontevedra, a dos traballadores, os comerciantes, os pescadores que realmente foron o impulso económico e social de cambio de "Pontus vetulus", da súa Moureira (topónimo relacionado coa salmoira, co salgado das sardiñas que aínda hoxe en día é lembrado pola memoria de moitas das veciñas do barrio de San Roque, a vella Moureira pontevedresa: véxase "os nomes con historia na sala de visitas deste blog").

Quero lembrar o comezo de "A saga fuga de JB" de Torrente Ballester cando as mulleres de A Moureira exclaman "Roubaron o corpo santo" e introdúcennos no mundo da confraría dos mareantes, ou o "Triángulo inscrito na circunferencia" de Víctor Freixanes arredor tamén deste mundo de mareantes pontevedreses (os pescadores e os navegantes de A Moureira).

E tras estas referencias literarias, Xanciño Neto "fillo dun atalieyro da Moureira" trasládanos ao ano 1476 "do Noso Señor" na vila de Pontevedra "atacada e cercada" na loita sucesoria entre Xoana a Beltranexa e Isabel a Católica ao reino de Castela.

Mais a loita é o marco referencial pois a historia de Xanciño é a historia de A Moureira: a pesca da sardiña, a salgadura para a súa conservación e o seu comercio, que serve de impulso económico para a vila, unha vila que vive de murallas adentro (burguesía, artesáns, nobreza) e que vive fóra de portas( pescadores, comerciantes e mesmo lugares de lecer e vida alegre).

Xanciño serve como personaxe guía que nos leva polas descricións detalladas dos costumes, das rúas, as vivendas, as crenzas, os traballos, os intercambios comerciais... e como navegante dános información das viaxes, das mercadorías, dos portos, dos navíos... xa que logo da grande riqueza económica do porto de A Moureira no século XV.

Quizais a trama estea a favor dos datos, dos detalles, mais as aventuras de Xanciño para entrar na vila sitiada, os seus tratos e amizade cos xudeus ( que xa foxen da expulsión), as aventuras marítimas polos máis importantes portos europeos da época, os amores dun navegante... van tecendo unha documentada e fermosa historia do esplendoroso pasado de A Moureira vella, do noso barrio de San Roque, sen esquecernos do grande aporte de léxico tradicional do ámbito da salgadura, navegación... que nos aporta a novela.

Sen dúbida unha novela enriquecedora para calquera lector e indispensable para a nosa rapazada do IES Sánchez Cantón, pois recupera a nosa identidade mariñeira e navegante, a nosa historia, non a máis coñecida de Pontevedra máis sen dúbida a máis popular e da que aínda quedan pegadas no barrio de San Roque.